کتاب گفتارهایی در معرفت شناسی علم اقتصاد

برشی از کتاب «معرفت‌شناسی علم اقتصاد» :

نظم بازار، ماهیت، ساختار و عملکرد آن

هایک مفهوم بازار را بر اساس نظریه تقسیم معرفت توضیح می‌دهد که با مدل استاندارد بازار رقابتی نئوکلاسیک فرق دارد. در تئوری نئوکلاسیک بازار (مدل والراس-پارتو)، در اختیار داشتن و اطلاعات کامل، از فروض اولیه است، در حالی‌که به عقیده هایک، مساله‌ اصلی دقیقا در اختیار نبودن این شناخت و اطلاعات است. به عقیده وی، فرض اولیه مدل نئوکلاسیک نه تنها غیرواقعی است بلکه مهم‌تر از آن، موجب غفلت از طرح مساله‌ اساسی در اقتصاد مبتنی بر بازار یعنی چگونگی استفاده کارآمد از اطلاعات پراکنده، مشخص و بنابراین جزئی و ناقص می‌شود. به سخن دیگر، در مدل نئوکلاسیک مساله‌ از ابتدا و به غلط، حل شده فرض می‌شود، بنابراین اصلا موردی برای طرح آن باقی نمی‌ماند. هایک می‌گوید مدل نئوکلاسیک با معلوم فرض کردن تمام «داده‌های» اقتصادی، مساله‌ را به صورت یک موضوع صرفا منطقی طرح می‌کند، به طوری که پاسخ به مساله‌ در فرضیات اولیه آن نهفته است. چون مساله‌ اقتصادی در این مدل به صورت چگونگی استفاده از داده‌های کاملا معلوم اقتصادی طرح می‌شود، در نتیجه و به طور طبیعی، بهترین پاسخ خود را در مدل‌های صرفا ریاضی پیدا می‌کند، اما با تاکید می‌توان گفت که مساله‌ اقتصادی که جامعه با آن رو‌به‌رو است این نیست، چرا که داده‌ها در سطح کل جامعه به طور کامل و «عینی» بر هیچ‌کس معلوم نیستند. به سخن دیگر، مساله‌ اقتصادی جامعه، تخصیص بهینه منابع داده شده و معلوم در کلیت آن نیست، بلکه مساله‌ دقیقا عبارت است از؛ چگونگی بهترین استفاده از اطلاعاتی که برای هر کدام از اعضای جامعه، به طور پراکنده، معلوم است، به منظور نیل به هدف‌هایی که اهمیت نسبی آنها نیز تنها برای همین افراد شناخته شده است.