کتاب مدیریت و کنترل پروژه در ساختاری نو و به هنگام شده

استقبال شایان توجه عزیزان از این کتاب، و نیز تحولات و تغییرات حاصله در سیستم‌های مدیریت و کنترل پروژه‌ها در یک دهه اخیر در سطح جهانی، عامل و انگیزه‌ای مؤثر بود که اینجانب را به تهیه کتاب حاضر تشویق نماید. توسعه مطالب در کتاب حاضر در سطحی است که افزایش هفت فصل جدید را به فصل‌های ارائه شده در ویرایش‌های قبلی الزامی می‌نمود.
می‌بینیم که در کشور ما بخش قابل‌توجهی از سرپرستان و دست‌اندرکاران طرح‌ها از جامعه مهندسین و فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی و مهندسی سنتی (عمران، الکترونیک،…) انتخاب می‌شوند. چنین افرادی، گو اینکه طبیعتاً در زمینه‌های خاص مربوط به رشته تحصیلی خود آموزش یافته و در طول خدمت بعد از دانشگاه نیز به تجربیات مفیدی دست یافته‌اند، لیکن چه در دوران تحصیل دانشگاهی و چه پس از آن احتمالاً فرصتی برای برخورداری از آموزش در مطالب مدیریت و برنامه‌ریزی و کنترل نیافته‌اند. ذکر این نکته را نیز ضروری می‌داند که در کشور ایران، همانند سایر کشورهای در حال رشد به دلیل کمبود نیروی انسانی متخصص، فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی، حتی در سال‌های اولیه خدمت، کم و بیش به امور سرپرستی و مدیریت در سطوح مختلف گماشته شده و در این موقعیت است که احتیاج به آگاهی از شیوه‌های علمی مدیریت صنعتی و برنامه‌ریزی و کنترل را در کنار مطالب و آگاهی‌های خاص رشته تحصیلی خود احساس می‌نمایند. کتاب حاضر با این هدف نگاشته شده که مطالب آن برای دانشجویان دانشگاهها، و همچنین برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته‌ها و گرایش‌های مختلف قابل کاربرد باشد.
درس مدیریت و کنترل پروژه علاوه بر آنکه به عنوان یکی از دروس اصلی در برنامه آموزشی دوره مهندسی صنایع (تولید صنعتی) گنجانیده شده است، در سایر رشته‌های فنی و مهندسی و همچنین در رشته‌های مدیریت نیز به عنوان یکی از مواد اصلی، یا تخصصی یا اختیاری آموزش داده می‌شود. علاوه بر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، در سازمان‌های صنعتی، شرکت‌های پیمانکاری، شرکت‌های مهندسین مشاور و سایر سازمانهایی که به نحوی در امور طراحی، نظارت و یا اجرای طرح‌های صنعتی، عمرانی یا پژوهشی سروکار دارند نیز تدریس مطالبی در زمینه کنترل پروژه‌ها و کاربرد روش‌های مسیر بحرانی در دوره‌های فشرده مورد توجه قرار گرفته است. دلیل چنین گرایش‌هایی توجه مسئولین به اهمیت برنامه‌ریزی و کنترل با روش‌های سیستماتیک در اجرای پروژه‌ها می‌باشد.
جای خوشوقتی است که در سالهای اخیر، بسیاری از مهندسین و حتی فارغ‌التحصیلان سایر رشته‌های دانشگاهی، به ادامه تحصیل در دوره‌های ارشد مدیریت اجرایی و دوره‌های دکتری حرفه‌ای روی آورده‌اند. در این دوره‌ها، تدریس موضوعات مدیریت و کنترل پروژه‌ها، گنجانیده شده، و در انتخاب عناوین پایان‌نامه‌ها مشاهده می‌شود.
در نگارش کتاب، در پیروی از گرایشی که در رسم‌الخط فارسی مشاهده می‌شود، شماره‌های مطالب، شکل‌ها، جداول و غیره از راست به چپ نوشته شده و خوانده می‌شود. (مثلاً شکل 1-3، «شکل یک، سه» خوانده می‌شود، و این سومین شکل از فصل اول این کتاب می‌باشد). در هر حال در نامگذاری فعالیت‌ها و مسیرهای شبکه، برای هماهنگی با قاعده عمومی و رایج در اغلب کشورها و زبان‌ها، شماره‌ها از چپ به راست خوانده می‌شود. (مثلاً فعالیت 5-2، «فعالیت دو، پنج» خوانده می‌شود، و مسیر 5-2-1-0 مسیر صفر، یک، دو، پنج، خوانده می‌شود.)

فصل 1 : مقدمه ـ معرفی
1-1  تعاریف پروژه و مدیریت و کنترل پروژه 
1-2  تاریخچه پیدایش روش‌های علمی در برنامه‌ریزی پروژه‌ها
روش مسیر بحرانی (CPM)
روش ارزیابی و بازنگری پروژه‌‌ها (PERT)
روش گرافیکی ارزیابی و بازنگری پروژه‌‌ها (GERT)
سایر روش‌‌های توسعه یافته برای برنامه‌‌ریزی
توسعه کاربردهای مدیریت پروژه در ایران
 
فصل 2 : دوره زمانی یک پروژه 
2-1  مرحله نظری ـ امکان ‌سنجی
2-2  مرحله طرح و برنامه‌‌ریزی
2-3  مرحله اجرا
2-4  مرحله پایانی (اختتام)
2-5  سرعت پیشرفت و صرف منابع در مراحل چهارگانه
پیوست 2ـ1
جریان نقدینگی، ارزش فعلی و نرخ بازگشت سرمایه جریان نقدینگی
ارزش فعلی
نقطه سر به سر نرخ بازگشت سرمایه
تمرین‌‌های فصل دوم 
 
فصل 3 : سازمان یک پروژه 
3-1  مقدمه ـ معرفی
3-2  ساختار سازمانی پروژه‌‌ها
3-3 ساختارهای سازمانی پروژه‌ای
3-3-1 مزایای ساختارهای سازمانی پروژه‌‌ای 
3-3-2 اشکالات (نارسایی‌‌های) ساختارهای سازمانی پروژه‌‌ای
3-4  نیاز به وجود یک بخش مرکز توسعه و بهبود در سازمان‌‌های دارای ساختارهای سازمانی پروژه‌‌ای
3-5  ساختارهای سازمانی ماتریسی برای پروژه‌‌ها
3-5-1 مزایای ساختارهای سازمانی ماتریسی
3-5-2  مشکلات نارسایی‌‌های ساختارهای سازمانی ماتریسی
3-6  حالت‌‌های ترکیبی از ساختارهای سازمانی
3-7  عملکردها و اختیارات در ساختارهای سازمانی
3-8  وظایف مدیریت پروژه
3-9  اجرای پروژه‌‌ها در یک ساختار امانی
3-10 مسئولیت‌‌ها و شرایط خاص مورد نیاز در مدیران
3-10-1 مسئولیت‌‌های مدیران پروژه‌‌ها
3-10-2 مهارت‌‌های عمومی مورد نیاز
3-10-3 ویژگی‌‌های لازم در تیم‌‌های پروژه
3-11 تغییر در نیازهای مهارتی و آگاهی مدیران
 
فصل 4 : مدیریت یکپارچگی پروژه‌‌ 
4-1 توسعه، سیاست‌‌های توسعه، طرح‌‌های توسعه ملی
4-2 برنامه‌‌ریزی استراتژیک و طرح‌‌های توسعه
4-2-1 فرآیند برنامه‌‌ریزی استراتژیک در مدیریت طرح‌‌ها
4-3 دیدگاه‌‌های تروتکنولوژی در طرح‌‌های توسعه
4-3-1 تعریف سیستم
4-4 طرح‌‌های ملی و نیازهای پی‌‌آمدی
4-5  نظریه هزینه در کل دوران عمر
 
فصل 5 : مدیریت محدوده پروژه و ساختار شکست‌‌ کار
5-1 ساختار شکست کار
5-1-1 ساختار محصولی
5-1-2 ساختارهای وظیفه‌‌ای
5-1-3  ساختار ترکیبی
5-1-4 شماره‌‌گذاری (کددهی) عناوین
5-1-5  مزایای کاربرد ساختارهای WBS
 
فصل 6 : معرفی روش‌‌های برنامه‌‌ریزی شبکه
6-1  یک شبکه ساده، یک نمودار گانت و یک شبکه با مقیاس زمان
6-1-1 مثالی دیگر برای رسم نمودارهای شبکه
6-2  چند مورد از مسائل قابل حل با کاربرد روش مسیر بحرانی
6-2-1 مثال
6-2-2 موازنه زمان و هزینه
6-3  CPM ، PERT و یا GERT 
6-3-1 فعالیت‌‌های معین
6-3-2 فعالیت‌‌های احتمالی
6-3-3 فعالیت‌‌های دارای زمان معین
6-3-4 فعالیت‌‌های دارای زمان احتمالی
6-3-5 تناسب PERT ، GERT و یا CPM برای پروژه
6-4  مزایای کاربرد روش‌‌های برنامه‌‌ریزی شبکه
تمرین‌‌های فصل ششم
 
فصل 7 : ساختار شبکه
7-1 آمادگی برای شروع کار
7-1-1 روش مدیریت اجرایی
7-1-2 روش کنفرانسی
7-1-3 روش مشاوره‌‌ای
7-1-4 وسایل لازم برای تهیه شبکه
7-2 تعاریف و واژه‌‌های مربوط به شبکه
7-2-1 فعالیت
7-3 شبکه‌‌های برداری (AOA)
7-3-1 فعالیت موهوم
7-3-2 رویداد
7-3-3 فعالیت‌‌های پیش‌‌نیاز
7-3-4  فعالیت‌‌های پی‌‌آمد یا وابسته
7-3-5 شبکه
7-3-6  قوانین رسم شبکه‌‌های مسیر بحرانی
7-3-7  کاربرد صحیح فعالیت‌‌های موهومی
7-3-8  اشتباهات عمومی در ترسیم شبکه
7-3-9  وابستگی‌‌ها
7-3-10  سایر اطلاعات در رسم شبکه
7-4  سطح جزییات
7-5  اختصار (فشرده‌‌سازی) شبکه
7-6  شبکه‌‌های گرهی
7-6-1  عناصر شبکه‌‌های گرهی
7-6-2  علائم قابل کاربرد بر روی فعالیت‌‌ها
7-6-3  اشتباهات ممکن در شبکه‌‌های گرهی
تمرین‌‌های فصل هفتم
 
فصل 8 : نمودارهای گانت و شبکه‌‌های دارای مقیاس زمان
8-1 نمودارهای میله‌‌ای (گانت)
8-2  تبدیل شبکه‌‌های CMP به نمودارهای گانت
8-2-1 مثال
8-2-2 مثال: نشان دادن فعالیت‌‌ها در دیرترین تاریخ‌‌های ممکن
تمرین‌‌های فصل هشتم
 
فصل 9 : برآورد زمان 
9-1 رهنمودهایی در زمینه تخمین زمان
9-2 اصول کلی تخمین زمان
9-3 تأثیرات عوامل جوی در تخمین زمان
9-4 تاریخ‌‌های کارکرد عملی و تاریخ‌‌های تقویمی
9-5  ثبت زمان‌‌ها در برنامه‌‌های کامپیوتری
 
فصل 10 : محاسبات زمان
10-1 علائم و حروف به کار گرفته شده
10-2 محاسبه تاریخ‌‌های وقوع رویدادها
10-2-1 محاسبات پیشروی
10-2-2  محاسبات بازگشتی
10-3 شناوری در تاریخ‌‌های وقوع رویدادها
10-4 راه‌‌های (مسیرهای) شبکه
10-5  مسیر (راه) بحرانی
10-6  فعالیت‌‌های بحرانی
10-7  تاریخ‌‌های فعالیت‌‌ها
10-8  شناوری فعالیت‌‌ها
10-8-1 شناوری جمعی
10-8-2  شناوری آزاد
10-8-3  شناوری مستقل
10- 9  تعیین فعالیت‌‌های بحرانی و مسیرهای بحرانی شبکه
10-10  جدول محاسبات اصلی
10-11  ترتیب‌‌بندی فعالیت‌‌ها به ترتیب درجه بحرانی بودن
10-12  به هنگام نمودن شبکه‌‌ها
10-13  محاسبات زمان در شبکه، با تاریخ‌‌های تعیین شده بعضی از رویدادها
10-14  محاسبات زمان در پروژه‌‌های دارای تاریخ تعیین شده برای تکمیل
10-15  تقسیم فعالیت‌‌های پروژه
10-16  علائم رایج برای رسم شبکه‌‌ها
تمرین‌‌های فصل دهم
 
فصل 11 : محاسبات زمان در شبکه‌‌های گرهی
11-1 محاسبات زمان
11-1-1 محاسبات زمان در شرایط داشتن فعالیت‌‌های برهه‌‌ای در داخل شبکه
تمرین‌‌های فصل یازدهم
 
فصل 12 : شبکه‌‌های پیش‌‌نیازی ـ توسعه‌‌ای بر شبکه‌‌های مسیر بحرانی
12-1  معرفی شبکه‌‌های پیش‌‌نیازی
12-2  کاربرد روابط پیش‌‌نیازی
12-2-1  روابط پیش‌‌نیازی دوگانه
12-3  محاسبات زمان و تاریخ‌‌ها در شبکه‌‌های پیش‌‌نیازی
12-3-1  حرکت پیشروی (محاسبات ES و EF)
12-3-2  حرکت بازگشتی (محاسبات LF و LS)
12-3-3 مثال
12-3-4  در شرایطی که انقطاع کارها مجاز باشد
12-4  شناوری در شبکه‌‌های پیش‌‌نیازی
تمرین‌‌های فصل دوازدهم
 
فصل 13 : شبکه‌‌های دارای زمان‌‌های احتمالی  (PERT)
13-1  کاربرد احتمالات در مدیریت پروژه
13-2  اصول اولیه احتمالات
13-2-1 نمودارهای توزیع فراوانی
13-2-2 مشخصه‌‌های توابع توزیع فراوانی
13-2-3  منحنی‌‌ نرمال (معمولی، زنگ)
13-2-4  قضیه حد مرکزی
13-3  سیستم تخمین زمان در محاسبات پرت
13-3-1  سیستم سه زمانه در دامنه 0 تا 100
13-3-2  سیستم سه زمانه در دامنه 5 تا 95 %
13-4  محاسبات شبکه‌‌های دارای زمان احتمالی (PERT)
13-5  مقادیر احتمال و سطوح اطمینان
13-6  واریانس رویدادهای داخلی شبکه
13-7  احتمال شرطی وقوع رویدادها
13-8  مقدار خطا در محاسبات PERT 
13-9  محاسبات ارزش مورد انتظار
13-10  شبیه‌‌سازی مونت کارلو
تمرین‌‌های فصل سیزدهم
 
فصل 14 : شبکه‌‌های دارای فعالیت‌‌های احتمالی (GERT) 
14-1  اصول کاربرد شبکه‌‌های گرت
14-2  علائم و اختصارات در شبکه‌‌های گرت
14-2-1  مثال‌‌ها
14-3  اطلاعات قابل ارائه روی شبکه‌‌های گرت
14-4  مثال: یک پروژه مناقصه و ساخت
14-5  آنالیز شبکه‌‌های گرت
تمرین‌‌های فصل چهاردهم
 
فصل 15 : موازنه زمان ـ هزینه
15-1  مدل‌‌های ممکن در بررسی زمان ـ هزینه
15-1-1  برای تغییرات عوامل هزینه و زمان محدودیتی وجود ندارد
15-1-2  تاریخ تکمیل مشخص شده است
15-1-3  بودجه معینی برای تسریع تاریخ تکمیل تعیین شده است
15-1-4  مثال
15-2  هزینه‌‌های پروژه
15-2-1  هزینه‌‌های مستقیم فعالیت‌‌ها
15-2-2 هزینه‌‌های غیرمستقیم پروژه
15-2-3  روند تغییرات هزینه در مقابل زمان
15-3  زمان‌‌های معمولی و فشرده برای اجرای فعالیت‌‌ها
15-3-1  زمان معمولی
15-3-2  زمان فشرده
15-4  هزینه‌‌های معمولی و فشرده
15-4-1 هزینه‌‌های معمولی
15-4-2  هزینه‌‌های فشرده
15-5  ضریب زاویه هزینه
15-6  تغییرات مجموع هزینه‌‌ها و نقطه زمان بهینه
15-7  روش‌‌های ابتکاری در موازنه زمان ـ هزینه
15-8  روش‌‌هایی شامل دستورالعمل‌‌های محاسباتی برای موازنه زمان ـ هزینه
15-8-1  الگوریتم زیمنس برای موازینه زمان ـ هزینه
15-8-2  مثال
15-8-3  توسعه روش زیمنس برای یافتن زمان بهینه پروژه
15-9  کاربرد برنامه‌‌ریزی ریاضی برای حل مدل‌‌های موازینه زمان ـ هزینه
15-9-1  مدل 1: تعیین زمان بهینه پروژه
15-9-2  مدل 2: تعیین بهترین ترکیب کاهش برای تکمیل پروژه در تاریخ مشخص
15-9-3  مدل 3: بودجه معینی برای کاهش زمان پروژه تعیین شده است
15-10 تهیه منحنی زمان ـ هزینه برای پروژه‌‌ها
تمرین‌‌های فصل پانزدهم
 
فصل 16 : تخصیص منابع، هموارسازی منابع 
16-1  روش‌‌های حل مسائل تخصیص منابع
16-2  محدودیت‌‌های امکانات و زمان
16-3  تخصیص منابع
16-3-1  الگوریتم تخصیص منابع محدود
16-3-2  مثال
16-3-3  روش دیگری برای تخصیص منابع محدود
16-4  منابع مصرفی و غیرمصرفی
16-4-1  مثال
16-5  هموارسازی (تسطیح) منابع
16-6  روش برگس برای هموارسازی (تسطیح) منابع
<span style=”font-family:Tahoma, Arial, s