کتاب تاریخ تطور نثر فارسی

چكيده :

این کتاب مروری مختصر بر داستان نثر فارسی است و دورنمایی از تاریخ دراز نثر فارسی را نشان می‌دهد. البته گاهی مطالبی به صورت مفصّل آمده است، ‌مثل معرفی مقامات حمیدی یا نفثة‌المصدور، زیرا این کتب در دورة تحصیلات تکمیلی ادبیات فارسی به درس خوانده می‌شود. یا توضیح این که زبان دری ادامه همان زبان پهلوی است که چندان بر همگان روشن نیست و غیره … چون قبلاً سبک‌شناسی نثر را نوشته‌ام و مسائل فنی را در آن توضیح داده‌ام، در این کتاب جزئیات بحث‌ها مثلاً مختصات زبانی را جز به صورت کلّی توضیح نداده‌ام. البته در این کتاب بحث‌هایی آمده است که به این صورت تفصیلی در سبک‌شناسی نثر نیست، از جمله بحث نثر پهلوی. امروزه معمولاً دانشجویان ادبیات فارسی با زبان های باستانی ایران چندان آشنا نیستند، اما من مطلب را به نحوی مطرح کرده‌ام که اگر کسی پهلوی هم نداند باز برایش قابل استفاده باشد. در بحث از کتاب یا آوردن نمونه نثر کوشیده‌ام که مطالب مهم آن‌ها برجسته شود، مثلاً در نامه‌های خاقانی بحث‌های مهم سبک‌شناسانه است یا راوندی  مخالفتی اعتقادی با برخی از نحله‌های دینی دارد. در پایان کتاب به برخی از مسائل کلی نثر فارسی به لحاظ سبک شناسی و نقد ادبی اشاره کرده‌ام که هر چند مختصر است امّا می‌تواند راهگشا باشد. امید است با مطالعه این کتاب نمای کلّّی و نسبتاً جامعی از تاریخچه نثر فارسی در ذهن خواننده مجسّم شود.

فهرست :

فصل اوّل: دری ادامۀ پهلوی
فصل دوم: نثر سبک خراسانی یا مُرسل
فصل سوم: نثر بینابین
فصل چهارم: نثر موزون یا شعر غیر عروضی
فصل پنجم: نثر فنّی
فصل ششم: مقامه، نثر موزون فنی
فصل هفتم: دو جریان آرایه‌بندی و عربی‌گرایی در قرن ششم
فصل هشتم: نثر ساده و بینابین قرن ششم
فصل نهم: نثر فنّی در قرن هفتم
فصل دهم: امتزاج دو نوع نثر موزون در قرن هفتم
فصل یازدهم: هم مرسل و هم فنی
فصل دوازدهم: ادبیات بعد از حملۀ مغول
فصل سیزدهم: نثر قرن هشتم
فصل چهاردهم: نثر قرن نهم (عهد تیموری و شاهرخی)
فصل پانزدهم: نثر دورۀ صفویه
فصل شانزدهم: نثر دورۀ قاجار
فصل هفدهم: نثر دورۀ معاصر
فصل هجدهم: مباحثی دیگر در نظریة سبک و نثرنویسی
فصل نوزدهم: نثر برحسب موضوع