کتاب تدریس پژوهشی یا درس پژوهی روش بهسازی فرهنگ تدریس

کتاب تدریس پژوهی یا درس پژوهی: روش بهسازی فرهنگ آموزش و تدریس نوشته‌ی ابوالفضل بختیاری و کبری مصدقی نیک، مواردی از قبیل کلیات تدریس پژوهی، تفاوت اقدام پژوهی با درس پژوهی، مدل‌های درس پژوهی و اجرای بحث بعد از درس را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. تدریس مؤثر باعث بهبود یادگیری می‌شود. فرهنگ تدریس و آموزش در چند دهه‌ی گذشته مورد توجه بیشتر معلمان، مربیان و صاحب نظران علوم تربیتی قرار گرفته و می‌توان گفت تدریس یکی از فعالیت‌های مهم هر معلمی است. تدریس اثربخش، در نظام‌های آموزشی جهان مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران آموزشی می‌باشد. بازاندیشی در برنامه‌ریزی‌های آموزشی و درسی و شیوه آموزش و تدریس، همچنین تغییر و تحول در رویکردهای آموزشی در جهان، معلمان را بر آن داشته که خود به تفکر و تأمل در عمل تدریس بپردازند، از طرفی یکی از چالش‌های نظام آموزشی عدم یادگیری معنادار فراگیران، ترس از یادگیری، هراس از اصلاح، عدم تسلط معلمان، مدرسان در تدریس و علاقمندی کلیه کارگزاران آموزشی به تغییر و تحول درنظام آموزش – یادگیری و تدریس است، اگر تلاش‌های سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان آموزشی منجر به بهبود فرایند آمورزش – یادگیری (تدریس) نشود می‌توان گفت نظام آموزشی با مشکلی جدی روبه‌روست و باید درباره‌ی این مسئله به تفکر و تامل پرداخت. در تدریس پژوهی، مسئله تدریس یک مبحث و بهسازی مستمر آموزش و تدریس است که ممکن است همکار/همکاران (همتایان) هم در تدریس این مبحث با مسئله‌ای مواجه باشند که همه درباره‌ی آن مبحث درسی به گفت‌وگو، تدوین طرح درس، ارزیابی، بازنگری و بازاندیشی می‌پردازند، در این فرایند همه از هم یاد می‌گیرند و باعث رشد حرفه‌ای آن‌ها می‌شود. درس پژوهی الگوی عملی بازبینی مداوم الگوهای ذهنی و بازاندیشی مشارکتی عمل کارگزاران آموزشی است. این الگو مبتنی بر پژوهش مشارکتی معلمان در کلاس درس است و الگویی مؤثر برای بهبود مستمر آموزش [و تدریس] محسوب می‌شود. درس پژوهی به مثابه روش نوین پژوهش در عمل و هسته‌های کوچک تحول در آموزش، به گسترش پژوهش و تولید دانش حرفه‌ای در مدرسه کمک می‌کند. به علاوه بر فرایند یادگیری گروهی و بهسازی مستمر مبتنی است و فرصتی برای سهیم شدن کارگزاران آموزشی در تجربه‌های یکدیگر فراهم می‌آورد. در بخشی از تدریس پژوهی یا درس‌پژوهی (Lesson study: researcher-teacher) می‌خوانیم: عنصر دیگری که می‌تواند تاثیر بسزایی در “درس پژوهی” داشته باشد، آوردن یک کارشناس بیرونی مثلاً یک معلم یا محقق است که با اطلاعات قابل توجهی از موضوع تحت مطالعه و نحوه‌ی تدریس آن و یا هر دو داشته باشد. کارشناس بیرونی می‌تواند نقش مهم و حیاتی در درون و بیرون از مدرسه ایفا نماید، نقش کارشناس بیرونی در درس پژوهی این‌ست که سوال‌هایی در اذهان بیافریند، دیدگاه‌های جدیدی اضافه کند و یک کمک – محقق باشد نه اینکه به دیگران بگوید که چه کار کنند. یک کارشناس موضوع درس می‌تواند در بیرون کشیدن مطالب مفید از میان حجم عظیمی از منابع ظاهراً سودمند اینترنتی و چاپی، کمک شایانی به معلمان بکند. نقش کارشناس بیرونی در درس پژوهی ژاپن: پروفسور کنجو، یک مربی معلم با تجربه‌ی ریاضی در دانشگاه ملی است که در آموزش پیش از خدمت معلمان شهرت دارد و به عنوان مفسر بیرونی در درس پژوهشی از او دعوت به عمل می‌آید. گاهی اوقات، یک مفسر بیرونی، ارتباط نزدیک‌تری با مدرسه یا گروهی از معلمان برقرار می‌کند. همانطور که مشاهده می‌کنید یک کارشناس بیرونی، به تناسب شرایط مختلف، می‌تواند نقش‌های متفاوتی را ایفا کند. یک کارشناس بیرونی درست مثل یک معلم در کلاس درس است، همان‌طور که یک معلم باید ارزیابی و عمل خود را بر اساس نیاز دانش‌آموزان انجام دهد، مفسر بیرونی نیز باید همان کار را با معلمانی که در درس پژوهی شرکت دارند، بکند. درس پژوهی، بر یادگیری و پیشرفت دانش آموز متمرکز است. در واقع، یادگیری دانش‌آموزان محور اصلی تدریس پژوهی است، درس پژوهی، فرصت نادر و ارزشمندی برای معلمان ایجاد می‌کند که در کلاس حضور داشته باشند، تا فقط یادگیری دانش‌آموز را بررسی کنند، بی‌آنکه مقید به مدیریت یا آموزش دانش‌آموزان باشند.