«دیوان حافظ» کتابی است که هر ایرانی در عمرش حد اقل یک بار آن را در دست گرفته است، خواه اهل کتاب ومطالعه باشد خواه نباشد. چه طرفدار شعر و غزل باشد، چه مشام جانش به طراوت شعر تر نشده باشد. کتابی که در دوره نوجوانی با حال و هوای خاص آن سنین در پی غزل‌ها و عاشقی‌هایش می‌رویم و در سایر دوران زندگی، اگر فال و عشق مبتدی را از سر به در کرده باشیم، با حال و هوای عرفانی، آن را می‌گشاییم و تورق می‌کنیم.
اما درک صحیح اشعار حافظ، غالباً آسان نیست؛ گاهی کلمه‌ای را نمی‌فهمیم و گاهی مصرعی را. گاه معنی بیت را به درستی درک نمی‌‌کنیم و گاه اندیشه پنهان در پس پشت مفاهیم را درنمی‌یابیم.
بر کتاب سترگ دیوان حافظ تا به حال شروح و نقدهای فراوان نوشته شده است تا آنجا که فقط یک کتاب، به فهرست کتب و مقالات نوشته شده درباره این کتاب اختصاص یافته است. یک از شرح‌های مفید بر دیوان حافظ، «حافظ نامه» است که در میان همه شروح و تفاسیر، بیش از بقیه مناسب با سلیقه همه کسانی است در پی دانستن اندیشههای این شاعر بزرگ هستند.
حافظ نامه کتابی بسیار مفید برای درک مفهوم اشعار و اندیشههای خواجه حافظ است. این کتاب مشتمل بر شرح و تفسیر بیش از نیمی از غزل‌های دیوان است. اگرچه کتاب حاضر شامل شرح همه غزل‌ها نیست، خوانندگان را از رفتن در پی شرح سایر ابیات و غزل‌ها بی‌نیاز می‌کند.
این کتاب به شیوه فرهنگ‌نامه‌ای تنظیم شده است و آن عبارت است از شرح کلمه، بیت، تاریخ، اندیشه، عبارت یا اصطلاحی خاص که ممکن است در چندین مورد از ابیات و غزل‌ها با آن رو به رو شویم. چنین مواردی که تکرار شده‌اند در این کتاب به صورت ارجاع آورده شده است؛ یعنی مثلاً اندیشه یا اصطلاحی خاص در شرح غزل بیستم توضیح داده شده و همان اندیشه یا اصطلاح که در غزل هشتاد و پنجم نیز تکرار شده است، در این شرح، به غزل بیستم ارجاع داده شده است.
خواننده در این روش به جای مشاهده مکرر یک مطلب، به سراغ قسمت‌های قبلی می‌رود. امتیاز این شیوه بر آن است که ابیات یا غزل‌هایی با عبارات، اصطلاحات و مفاهیم مشترک و مرتبط با یکدیگر نیز بر خواننده مکشوف خواهد شد.
علاوه بر مطالب بسیار سودمند در شرح و تفسیر غزل‌ها در ابتدا و انتهای کتاب نیز گفتارهایی بسیار سودمند وجود دارد. گفتارهای ابتدای کتاب، شامل مقدمه‌ای بسیار کوتاه و مفید درباره شخصیت حافظ و نحوه پدید آمدن حافظ نامه و آنگاه مقدمه‌ای مختصر اما استادانه در موضوعات زیر است:
1) اسطوره‌سازی حافظ
2) رند و رندی حافظ
3) فضل و فرهنگ و مقام علمی حافظ
4) عرفان و اخلاق حافظ
5) حافظ اندیشه‌مند است و در شعرش فلسفه می‌ورزد
6) حافظ مصلح اجتماعی است
7) سخن‌وری و صنعت‌گری حافظ
8) انقلاب حافظ در غزل
9) حافظ و موسیقی
10) تأویل‌پذیری شعر حافظ
11) طنز و طرب‌ناکی حافظ
12) حافظ، هم مضمون گراست، هم معنی‌گرا
سپس در همین مقدمه، تأثیر شاعران پیشین در شعر و اندیشه حافظ بررسی شده است.
در پایان کتاب، علاوه بر شیوه محققانه که همانا جای‌گیری فهرست‌های اعلام، آیات و احادیث و کلمات شرح شده و… است، سه مستدرک وجود دارد که شامل سخنان و انتقادات صاحب‌نظران و دانشمندان حافظ‌پژوه بر حافظ نامه یا ابیات و اندیشههای شرح داده شده در آن است.
این کتاب، علاوه بر این که یکی از کتب مهم بالینی هر ادبیات‌پژوهی است، کتابی مفید برای مبتدیان حافظ‌خوان و علاقه‌مندان به شعر و غزل حافظ خواهد بود.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.