موضوع این کتاب محاکمه و دادخواهی شورانگیز و پرهیجانی میباشد.
که در یک طرف آن انسان میباشد ،و مدعی مالکیت رقابت حیوانات،در مُلک هستی می باشد،و در طرف دیگر اصنافی از حیوانات است که از دست اشرف مخلوقات به ستوه آمده و او را ناقض نوامیس خلقت می دانند و لب به شکایت باز میکند.

محل این محاکمه جزیره ای در بحر اخضر،و داور و قاضی ملک جنّیان میباشد که بر این جزیره فرمانروایی می کنند.داستان این محاکمه چنان پرنکته و پرمغز است،و در شمول و گستردگی جهات مختلفی را در بر می گیرد،که خواندن و شنیدن آن برای اکثر طبقات جامعه دلنشین و سودمند است.

…بعضی از حیوانات مانند کرم برف خود را حلقه وار گرد می کنند و بعضی دیگر هم مانند صدف خود را جمع میکنند و مانند مار در حرکت به خود پیچ و تاب می دهند و برخی مانند عقرب راه می ورند و زمره ای مثل موش می دوند و دسته ای دیگر…