کتاب پسا توسعه

 خلاصه کتاب پساتوسعه 

کتاب پساتوسعه از دو قسمت اصلی تشکیل شده است که بخش اول دارای هفت فصل مجزاست. در فصل اول رهنما ماجرای تراژیک زندگی شخصی خود را در آیینه‌ی ایده‌های پساتوسعه مرور کرده است. در فصل دوم نویسنده وارد عرصه‌ی مفهوم‌پردازی شده است. او در این فصل هم‌چنین سنت‌های مختلف پیشامدرن را که فقر اختیاری را به مثابه شاه‌کلید ثروت قلمداد می‌کردند به هم متصل ساخته است. در فصل سوم رهنما کوشیده است تا با تکیه بر دو پژوهش تجربی‌اش در باب سرخ‌پوستان کانادایی و پیاده‌رونشینان کلکته دیدگاه خود را به صورت عیان‌تری به معرض نمایش گذارد. در فصول شش و هفت رهنما به بررسی دو مورد از مشهورترین انواع فقر پیشاصنعتی پرداخته است. مورد اول فقر معنوی یا فقر خودخواسته است که بیانگر انتخابی برای رهایی است که البته در ذهن افرادی با اذهانی استثنایی پدیدار شده است. مورد دوم اما به فقر همزیستانه می‌پردازد که ناظر بر غنای موجود در جوامع بومی‌یعنی یادگیری زیستن با هم و ایجاد اخلاقی مبتنی بر عقل سلیم، همزیستی و ساده‌زیستی است. قرار گرفتن نیازهانی در ذیل توازن انسانی و محیطی یکی از مشخصات جوامعی است که مبتنی بر فقر همزیستانه برپا شده‌اند.

بخش دوم که شامل چهار فصل است انقطاع تاریخی پدیدآمده در این تصور از زندگی انسانی را که به وسیله‌ی اقتصاد بازاری دوره‌ی مدرن موجب شده است، به تصویر می‌کشد.

جملاتی از کتاب پساتوسعه

بی‌مایگی به اندازهٔ شمار مردمان معنا دارد. زیرا ساختاری اجتماعی است که بنایش بر آمیزه‌ای از عوامل و راه‌های بیرونی است که هر کس ـ یا هر کارگزار اجتماعی ـ به شیوهٔ خود آن‌را تعبیر می‌کند. به این ترتیب، بنا به زمینه، زمانه و جایگاهی که به آن مربوط می‌شود، معنای متفاوتی به این واژه داده می‌شود. از همین رو، تعریف بی‌مایگی بر پایه‌ای همه‌گیر، یا مخاطب قرار دادن فرد بدون آن‌که نخست نشان داده شود که به درستی به چه چیز اشاره دارد، وظیفه‌ای ناشدنی است.

سرچشمهٔ اصلی بسیاری از سردرگمی‌هایی که با واژهٔ بی‌مایگی (فقر) به وجود می‌آید، این است که معمولاً برای توصیف دو پدیدهٔ متفاوت به کار برده می‌شود، از یک سو، تنگنا و شیوهٔ زیستنی خاص و از سوی دیگر شرایط منفعل ناپایداری یا تهیدستی و فلاکت اقتصادی که به یک سلسله کمبودها نسبت داده می‌شود.

درباره مجید رهنما

مجید رهنما ( زاده 1303 در تهران و درگذشته 1394 در لیون پژوهشگر و سیاست‌مدار ایرانی و وزیر علوم و آموزش عالی کابینه هویدا و از صاحبنظران نظریه پساتوسعه بود.

فهرست کتاب پساتوسعه

یادداشت مترجم

پیش‌گفتار

توسعه به عنوان بی‌مایگی (فقر) برنامه‌ریزی‌شده

گفت‌وگوی مجید رهنما با ایوان ایلیچ

توسعه و سیستم ایمنی مردمان

بی‌مایگی (فقر)

آموزش‌وپرورش به عنوان ابزار برگ‌زدایی کردن: گزارشی چندآوایی