کتاب 230 سال تبلیغات بازرگانی در مطبوعات فارسی جلد 4

– کامران کاتوزیان، پیشکسوت تبلیغات و گرافیک نوین
مجموعه‌ی 230 سال تبلیغات بازرگانی در مطبوعات فارسی‌زبان مجموعه‌ای است که قدمت فرهنگی- اقتصادی تبلیغات را در ایران نشان می‌دهد. سه جلد نخست این کتاب به ما می‌گوید که آگهی از چه زمانی آغاز شده است، چه اقسامی دارد، از کجا گرافیک به آن اضافه می‌شود، کجا کادر می‌گیرد، کجا کپی‌رایتینگ به آن اضافه می‌شود و کجا کمپین شکل می‌گیرد. در جلد چهارم با دوره‌ی شکوفایی صنعت تبلیغات و ظهور کمپین‌های بزرگ تبلیغاتی و پیدایش تبلیغات بومی آشنا می‌شویم.
این کتاب که نخستین سند مدون تبلیغات ایران محسوب می‌شود، نتیجه‌ی سال‌ها فعالیت و کار مستمر آقای محسن میرزایی در حوزه‌ی مطبوعات و تاریخ‌نگاری است. تجربه‌ی 50 ساله‌ی مطبوعاتی و تبلیغاتی بینشی به نویسنده داده که به تاریخ‌نگاری در حوزه‌ی تبلیغات روی بیاورد و چیدمانی را از آگهی‌های بیش از دو قرن ارائه بدهد. نکته‌ی جالب این که همه‌ی این آگهی‌ها دستچینی از بهترین‌ها نیستند، بلکه تعمداً کارهای ضعیف را نیز شامل می‌شوند. بدین ترتیب، خواننده آگهی‌های خوب و بد را کنار هم می‌بیند، به اوضاع و احوال هر دوره اشراف پیدا می‌کند و با توجه به وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هر دوره با سیر نزول یا افول آگهی‌ها آشنا می‌شود. برای مثال، وضعیت تبلیغات در فاصله‌ی میان دو جنگ جهانی اول و دوم کاملاً به نمایش گذاشته شده است. بنا بر این خواننده متوجه می‌شود در شرایطی که بخشی از کشور در قحطی به سر می‌برد، چه آگهی‌هایی چاپ شده است.
تفاوت این کتاب با سایر کتاب‌ها در ارائه‌ی همین تصویر جامع و تمام‌نماست. ضمن این که آگهی‌های مختلفی که در این کتاب گنجانده شده، منبع خوبی برای مقایسه‌های اقتصادی است. آگهی‌هایی که به ما می‌گویند قیمت ملک، مواد غذایی و ارزاق عمومی در سال‌های مختلف چگونه بوده است. در نهایت باید گفت با بررسی سیر تحول تبلیغات ایران درمی‌یابیم که تبلیغات ایران از یک نقطه‌ی صفر شروع شده و به یک دوره‌ی شکوفایی رسیده که قطعاً در رونق صنایع داخلی نقش بسزایی داشته است.