کتاب ارزشیابی آموزشی (مبانی نظری ، قلمرو و الگوها) اثر سعید صفایی موحد 1404

ارزشیابی آموزشی، بیش از پیش در نظام‌های تربیتی مورد توجه قرار گرفه است. طی چندین دهۀ گذشته ارزشیابی آموزشی به جایگاه فاخری در کشورهای پیشرفته دست یافته و توانسته است در عرصۀ دانشگاهی نیز به‌عنوان یک رشته خود را به اثبات رساند. چاپ نشریات تخصصی، انتشار کتاب‌های متعدد، برگزاری همایش‌های معتبر، تأسیس انجمن‌های علمی، پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی، و … همگی حاکی از روند رو‌به‌رشد ارزشیابی آموزشی در دنیا می‌باشند. در کشور ما نیز اگرچه اقدامات متعددی در حوزۀ ارزشیابی آموزشی صورت گرفته است(نظیر چاپ کتاب، انجام پروژه‌های دانشجویی و …) اما هنوز راه زیادی پیش رو داریم.

شاید یکی از بهترین اقدامات چند سال اخیر ایجاد کارشناسی ارشد رشتۀ ارزشیابی آموزشی در دانشگاه تهران(دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی) بود؛ اما با این همه هنوز اقدامات زیادی باقی مانده است که ‌باید به آن بیندیشیم. برای نمونه توسعۀ این حوزه در کشور نیازمند تأسیس انجمن علمی ارزشیابی آموزشی، برگزاری منظم همایش‌های علمی سالیانه، چاپ نشریات تخصصی و شناساندن این حوزه علمیِ ارزشمند به جامعه می‌باشد. نگارش این کتاب نیز گامی کوچک در این مسیر است. در سال‌های گذشته اندیشمندانی چون مرحوم دکتر مرتضی نصفت، دکتر عباس بازرگان، دکتر علی اکبر سیف، مرحوم دکتر حیدرعلی هومن، دکتر علیرضا کیامنش و تعدادی دیگر از بزرگان عرصۀ تعلیم و تربیت کتاب‌های ارزشمندی در زمینۀ ارزشیابی آموزشی نگاشته و ترجمه نموده‌اند.

اینجانب درک فعلی‌ام از این حوزه را وامدار مطالعۀ آثار این بزرگان و حضور در کلاس‌های درس اساتیدی چون دکتر نعمت‌الله موسی‌پور، جیم کرک‌پاتریک، و جک فیلیپس می‌دانم. علاقۀ درونی من به ارزشیابی، در کنار مسئولیت‌های شغلی که در سازمان‌ها داشته‌ام، منجر به این شد که همواره در صدد شناخت و پیاده‌سازی الگوهای ارزشیابی آموزشی متعدد باشم. محور اصلی این کتاب هم شناساندن قلمرو گسترده ارزشیابی آموزشی به مخاطبان است. عمده تلاش بنده در نگارش کتاب حاضر این بوده که از تکرار مکررات سایر کتاب‌های داخلی پرهیز کنم و نشان دهم که ارزشیابی چیزی فراتر از صرفاً سنجش پیشرفت تحصیلی است(یک تصور عام و نادرست). به همین دلیل است که در کتاب حاضر با عرصه‌هایی چون ارزشیابی آموزشی در صنعت، ارزشیابی در فضای آموزش مجازی، ارزشیابی برنامه‌های درسی، سنجش شایستگی، رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، ارزشیابی برای توانمندسازی، سنجش کیفیت خدمات مؤسسات آموزشی، اعتبارسنجی و اعتباربخشی مؤسسات آموزشی و سایر حوزه‌های دیگر آشنا خواهید شد. امیدوارم که این اثر بتواند رضایت مخاطبان را جلب کند و گامی رو به جلو در این عرصه لقب گیرد. مطمئناً کتاب حاضر جنبه آگاهی‌بخشی دارد و تسلط شما در هر یک از این عرصه‌ها مستلزم مطالعۀ سایر آثار غنی و کسب تجربۀ عملی است.